Eiríkur Sjóberg

Ég þekki mann með óvenjulegt verðmætamat.  Hann er fátækur samkvæmt hefðbundnum mælikvörðum nútímans.  Hann á fötin sem hann klæðist en fátt meir.  Hann býr í litlu herbergi á dvalarstað aldraðra í Reykjavíkurborg.  En hann er hamingjusamasti maður sem ég hef umgengist.  Og hann er jákvæðari en nokkur annar sem ég þekki.  Sumt fólk sem þennan mann þekkir talar um að birta fylgi honum hvar sem hann kemur - og ég er ekki frá því að það sé rétt.

 Eitt sinn er ég heimsótti þennan mann kom ég að honum þar sem hann stóð kyrr á hellulagðri stétt fyrir utan heimili sitt og laut höfði.  Ég fylgdist með honum nokkra stund en hann hreyfði sig ekki.  Er ég gekk til hans tók ég eftir því að hann var að horfa á eitthvað í grasinu við brún stéttarinnar.

 Hann sá mig nálgast, hreyfði sig þó ekki en sagði:"Sérðu hvað þetta er dásamlegt?"

 Ég áttaði mig ekki nákvæmlega á því hvað hann átti við.  En hann hélt áfram:"Þetta er sannkallað undur sem enginn skilur fullkomlega."

 Hann benti mér svo á brennisóley sem hann var að virða fyrir sér.  Hún var böðuð geislum sólarinnar og krónublöð hennar sendu frá sér skærgulan bjarma.  Og nokkrar flugur voru að leita sér að safa í blóminu.

 Ég brosti til mannsins.  Hegðun hans var óvenjuleg en þó mjög eðlislæg honum.  Þetta var alls ekki í fyrsta sinn sem hann virti fyrir sér blóm og flugur.

 "Þetta er stórmerkilegt.  Enginn skilur hvernig svona jurt þróast og þroskast úr fræjum yfir í fullvaxna plöntu - og svona dásamlega fallega.  Og svo lokkar blómið flugurnar til sín sem svo dreifa frjókornum blómsins.  Það er fyrir öllu hugsað í náttúrunni..."

 Það hefur verið lærdómsríkt að umgangast þennan mann og fá að njóta lífssýnar hans.  Hann virðir oft fyrir sér náttúruna og ber mikla virðingu fyrir henni.  Hann fær lífsfyllingu út úr því að virða fyrir sér jafnvel stakt blóm.  Og með því að virða fyrir sér náttúruna kynnist hann sjálfum sér betur.

 Lifnaðarháttur hans og gildismat er ólíkt því sem almennt gerist.  Á meðan margt fólk leitar hamingjunnar í sem dýrustum flatsjónvarpstækjum og svo öðrum iðnframleiddum varningi þá staldrar þessi maður við staka brennisóley sem verður á vegi hans og fyllist ókeypis lotningu fyrir náttúrunni og lífinu.

 Það er ekkert sjálfgefið hvernig við metum  verðmæti og/eða gildi hluta.  Hvort tveggja mótast klárlega af því menningarsamfélagi sem við erum hluti af.  Og mennirnir smíða samfélagið.

 Nú er íslenskt samfélag orðið mjög efnishyggjulegt og sérhyggjulegt.  Hvort tveggja er fylgifiskur þess frjálsa markaðsbúskapar sem við höfum valið að búa okkur.

 Maðurinn sem ég er að tala um er afi minn, nýorðinn níræður.  Hann býr á elliheimilinu Grund.  Hann ólst upp við sára fátækt í sveit þar sem hann mótaðist mjög á æskuárunum.  Hann mótaðist í raun í öðru menningarsamfélagi en við tökum nú þátt í.

 Og maður spyr sig, hvers virði er 42" Philips-flatsjónvarpstæki raunverulega?  Og hversu mikils förum við á mis þegar efnishyggjan stýrir gildismati okkar og athöfnum?

 Getur verið að þannig sé fyrir okkur komið að við tökum ekki eftir náttúrunni þar sem hún er ókeypis - á brennisóley hangir ekki verðmiði?

 En lærdómsríkt er að veita því athygli að á meðan peningamarkaðurinn svíkur okkur þá heldur brennisóleyin gildi sínu.